Afgelopen weken hebben we het gehad over de mogelijkheden voor- en initiatieven van Leidse studenten om vluchtelingen een helpende hand te bieden. In deze zelfde categorie hebben we Nicolette geïnterviewd, die werkzaam is als maatschappelijk begeleider voor Vluchtelingenwerk. Dit houdt in dat zij vluchtelingen begeleidt die zich hebben gevestigd in haar gemeente. “Soms zijn het hele gezinnen, soms gaat het om mensen die nog op gezinshereniging wachten, en soms jonge mensen die alleen gekomen zijn. Op dit ogenblik begeleid ik een Somalisch en een Syrisch gezin, en twee Syrische mannen waarvan een nog op zijn vrouw wacht en gezinshereniging heeft aangevraagd.”
Wat doet u precies met en voor deze gezinnen?
De coaching van de gezinnen is heel erg breed. In het begin komen er vooral praktische zaken aan bod, zoals een bezichtiging van de woning, mee gaan bij het sluiten van het huurcontract, een huisarts zoeken, medische gegevens bij het AZC opvragen, zorgverzekering afsluiten, huur- en zorgtoeslag aanvragen, ze aanmelden bij de belastingdienst, een tandarts zoeken. Maar ook gas/licht/water aansluitingen regelen, inschrijven bij inburgeringcursus, en ga zo maar door. Soms moet er een medisch traject worden gestart omdat mensen verwondingen en/of verwaarloosde gezondheidsproblemen hebben door de situatie in het land van herkomst. Wanneer al deze praktische zaken zijn geregeld komen de mensen vaak tot rust en dan begint het traject coaching integratie. Hierbij kijk ik hoe ze zich staande houden in Nederland en kijk ik of ik ze kan helpen aansluiting te vinden in onze maatschappij. Bijvoorbeeld door middel van sport of vrijwilligerswerk, maar ook door ze aan te melden bij een taalmaatjes project, en ze wegwijs te maken in de buurt. Daarnaast blijf je in gesprek om na te gaan of er professionele hulp nodig is bij het verwerken van (oorlogs-)trauma’s en ben je luisterend oor voor de verhalen die ze hebben over hun thuisland, hun vluchtverhaal, en over de hindernissen die ze in Nederland soms ervaren.
Is het lastig werk?
In principe is het werk niet lastig om te doen, maar het hangt natuurlijk helemaal af van de vluchteling die je begeleidt. Sommige vluchtelingen zijn hoogopgeleid en spreken vloeiend Engels, dat is natuurlijk erg gemakkelijk voor de communicatie. Maar er zijn ook vluchteling die ongeletterd zijn en geen Engels noch Nederlands spreken. Maar meestal kom ik er wel uit. De vluchtelingen gaan namelijk al heel snel naar de inburgeringscursus en leren daar Nederlands, daarnaast zijn ze enorm gemotiveerd om Nederlands te leren. Het spreken gaat dan vaak redelijk snel. Soms kun je gebruik maken van de tolkentelefoon of de hulp inroepen van vluchtelingen die hier al langer zijn. Wat wel moeilijk blijft zijn de verhalen die je hoort over de dingen die ze meegemaakt hebben in het thuisland; de mishandelingen, de bombardementen, het verlies van familieleden, de vreselijke vluchtroute, het verdriet wat ze hebben. Dat heeft een enorme impact, maar ook de veerkracht van mensen verbaast me iedere keer weer.
Merkt u dat cultuurverschillen de gezinnen belemmeren in het dagelijkse leven? Zo ja, op welke manieren.
Natuurlijk zijn er cultuurverschillen maar hoe groot die zijn hangt ook erg af van het land van herkomst en van de vluchteling zelf. Je kunt dat absoluut niet generaliseren. Ieder mens is anders. Maar zelf ben ik nog niet tegen zaken aangelopen die belemmerend zijn voor de vluchtelingen die ik begeleid. Soms wel grote verbazing, bijvoorbeeld dat een baby al ingeschreven werd bij de tandarts samen met oudere broertjes en zusjes. De ouders kwamen niet meer bij van het lachen. Hij had nog helemaal geen tanden en de eerste afspraak zou dan over 3 jaar zijn, dan kon hij mee komen naar de tandarts. Dat vooruitplannen is wel heel erg Nederlands en het houden aan afspraken en op tijd zijn is ook iets waar veel mensen aan moeten wennen. Maar dat hebben ze vaak heel erg snel door.
Maken de gezinnen vooroordelen die u had waar, of juist niet?
Ik had geen verwachtingen en ieder gezin is anders. Cultuur en land van herkomst zijn bepalend, maar ook de mate van opleiding die ze gehad hebben. Maar wat ik merk in de praktijk is dat ze zo ontzettend blij zijn dat ze hun leven weer kunnen oppakken, dat de kinderen weer naar school kunnen en dat ze veilig zijn. Dat geldt voor alle vluchtelingen. De ontzettend grote gastvrijheid tref ik wel aan bij alle vluchtelingen die ik begeleid.
Weten de gezinnen u te verassen?
Ja ze verassen me altijd met de mate van flexibiliteit die ze hebben en de wil om snel hun leven weer op de rit te krijgen in Nederland. Vooral de kinderen zijn na een half jaar op school hier al zo Nederlands, ze spreken het vloeiend en hebben heel snel de sociale mores onder de knie! Ze worden vrijer en de angst zie je van ze afvallen. Zo mooi om te zien. Grappen blijven er natuurlijk altijd over de enorme papierwinkel die overal bij komt kijken in Nederland. Dat is iets wat nooit zal wennen voor ze, en waar ik zelfs tegenaan loop wanneer ik samen met de gezinnen zaken wil regelen.
Nicolette, medewerker Vluchtelingenwerk
Waar wonen de gezinnen die u begeleidt?
De vluchtelingen die ik begeleid wonen in onze gemeente, een rustig dorp dus, maar iedere gemeente krijgt vluchtelingen toegewezen dus het is helemaal afhankelijk waar je een huis toegewezen krijgt als vluchteling.
Wat vinden de gezinnen tot nu toe van Nederland?
Ze zijn blij met de hulp en veiligheid die Nederland biedt en dat ze weer toekomstperspectief hebben. Ook zijn ze natuurlijk enorm blij dat de kinderen weer een toekomst hebben en niet meer in angst hoeven te leven. Wat ik al eerder zei, de bureaucratie vormt soms een obstakel, maar daarmee helpt Vluchtelingenwerk in het begin.
Ziet u de toekomst van deze, maar ook alle vele andere gezinnen die naar Nederland zijn gevlucht positief in?
Voor de meeste gezinnen zie ik het heel erg positief in. In no time hebben ze hier een leven opgebouwd. Valkuil is om in het eigen wereldje te blijven en niet genoeg Nederlands te leren. Het maken van nieuwe vrienden, vooral ook Nederlandse, helpt enorm. Hierom is het enorm fijn wanneer er buren en buurtgenoten zich inzetten om het gezin of de vluchtelinge wegwijs te maken in de nieuwe woonplaats.
Heeft u zelf nog opmerkingen?
Ik zou iedereen willen aanraden om vluchtelingen in de buurt een keer aan te spreken en te vragen hoe het met ze gaat. Vraag ze een keer op de koffie en ga in gesprek. Je leert ontzettend veel en beseft hoe bevoorrecht we hier in Nederland zijn. Tegelijkertijd help je vluchtelingen zich hier thuis te voelen, en kun je je steentje bij dragen door het Nederlands te oefenen en op vele andere manieren. Of neem contact op met Vluchtelingenwerk Leiden om te vragen hoe je kunt helpen!
Humanitarian Stories 